Długi spadkowe – czym są i na czym polegają?
Odpowiedzialność za długi spadkowe
W praktyce spadek dla spadkobierców kojarzy się z czymś pozytywnym. Wynika to z tego, że zwykle w spadku po zmarłym spadkodawcy oczekujemy otrzymać jakieś wartościowe rzeczy lub pieniądze. Tymczasem w rzeczywistości nie rzadko dochodzi do sytuacji,
w których przedmiotem spadku są głównie, a czasem nawet wyłącznie – długi. Warto bowiem pamiętać, że spadek to nie tylko aktywa w postaci np. środków pieniężnych, samochodu czy mieszkania, ale także pasywa, czyli zobowiązania, których nie spłacił spadkodawca za swojego życia. Czym jest zatem tzw. dług spadkowy? Są to wierzytelności przysługujące danym podmiotom (osobom fizycznym, prawnym) wobec zmarłego już spadkodawcy, które w chwili jego śmierci nie wygasają, a wchodzą w skład całej masy spadkowej. Za długi spadkodawcy ponosi odpowiedzialność spadkobierca, przy czym podlega ona pewnym modyfikacjom.
Rodzaje odpowiedzialności za długi spadkowe
Odpowiedzialność za długi spadkowe może być odpowiedzialnością bez ograniczenia wtedy, gdy spadkobierca przyjmuje spadek w całości (tzw. przyjęcie proste). Od chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi bowiem odpowiedzialność za długi spadkowe z całego swojego majątku. Tym samym majątek spadkowy w pewien sposób łączy się z majątkiem osobistym spadkodawcy. W tym przypadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za wszystkie długi spadkowe całym swoim majątkiem. Omawiana odpowiedzialność może być także ograniczona tzw. dobrodziejstwem inwentarza (tzw. przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), czyli do wysokości stanu czynnego spadku, a więc wartości praw majątkowych wchodzących w jego skład. Spadkobierca nadal odpowiada, ale
z ograniczeniem odpowiedzialności do wartości stanu czynnego spadku, ustalonego
w spisie inwentarza albo wykazie inwentarza. W tym wariancie spadkodawca odpowiada zatem za dług spadkowy jedynie do wysokości aktywów, jakie może nabyć w drodze dziedziczenia. Rozwiązanie to jest korzystne m. in. wtedy, gdy nie ma pewności
co do sytuacji finansowej zmarłego spadkodawcy. Natomiast całkowitą odpowiedzialność za zobowiązania spadkowe można wyłączyć składając oświadczenie o odrzuceniu spadku. W takim przypadku spadkobierca w ogóle nie odpowiada za długi spadkowe, ale też nie otrzymuje spadku w ogóle. W konsekwencji odrzucenie spadku oznacza pominięcie spadkobiercy w dziedziczeniu, zarówno w zakresie korzyści, jak i ewentualnej odpowiedzialności.
Oświadczenia spadkowe
Warto przy tym dodać, że jakkolwiek spadkobiercy nabywają spadek już w chwili śmierci spadkodawcy (tj. otwarcia spadku), to nabycie spadku staje się definitywne dopiero po przyjęciu spadku albo po upływie terminu do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku. W kontekście możliwości złożenia stosownych oświadczeń, to w tym miejscu należy wskazać, że oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu szczęściu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Takie oświadczenie, tj. aby przyjąć spadek wprost albo go odrzucić, należy złożyć przed sądem lub notariuszem. Na marginesie warto dodać, że oświadczenie
o przyjęciu lub odrzuceniu spadku nie może być odwołane, chyba że zostało złożone
pod wypływem błędu lub groźby. Wtedy istnieje potencjalna możliwość uchylenia
się od jego skutków. Co jednak szczególnie istotne, w przypadku niezłożenia żadnego oświadczenia przez spadkodawcę uważa się, że przyjmuje on spadek z dobrodziejstwem inwentarza.
