Zabezpieczenie wekslowe
Korzystając z dostępnego na rynku szerokiego wachlarza usług, a przede wszystkim świadczonych przez różnego rodzaju kredytodawców oraz pożyczkodawców, można spotkać się z różnego rodzaju zabezpieczeniami implikowanymi do zawieranych umów (np. zaliczka, zadatek, hipoteka, zastaw, gwarancje bankowe i ubezpieczeniowe). Potencjalni wierzyciele chcą w ten sposób zabezpieczyć spłatę ewentualnego zobowiązania i ułatwić sobie w przyszłości ewentualną egzekucję potencjalnych należności, a tym samym zwiększyć swoje szanse na otrzymanie ich zwrotu od dłużnika. Jednym z takich zabezpieczeń jest m. in. tzw. zabezpieczenie wekslowe. Z uwagi na łatwość jego sporządzenia oraz zastosowania, w rzeczywistości może ono dotyczyć niemal każdego typu zobowiązań finansowych. Na czym ono polega i dlaczego bywa coraz bardziej popularne?
Czym jest zabezpieczenie wekslowe?
Zabezpieczenie wekslowe to zabezpieczenie kredytu, pożyczki bądź innego zobowiązania wekslem. Czym jest jednak sam weksel? Najogólniej rzecz biorąc weksel jest papierem wartościowym, zobowiązującym do zapłaty lub polecającym zapłatę określonej sumy pieniężnej. Wbrew powszechnej opinii weksel, jako papier wartościowy, w cale nie musi być sporządzony w jakiejś specjalnej formie, jak np. poświadczany notarialnie lub przygotowywany na specjalnych drukach. Można bowiem wypisać go własnoręcznie. Taki weksel będzie ważny jednak pod warunkiem, że znajdą się w nim niezbędne dane oraz informacje. Zwykle w obrocie gospodarczym najczęściej można spotkać dwa rodzaje weksli: weksle własne oraz weksle trasowane.
Weksel własny
Weksle własne funkcjonują zasadniczo w oparciu o proste zasady. Ich autor, a więc dłużnik, zobowiązuje się do wypłacenia określonej osobie bądź firmie (wierzyciel) oznaczoną kwotę pieniężną. Prawidłowy weksel własny powinien zawierać: słowo weksel, przyrzeczenie zapłaty określonej należności, miejsce i czas płatności, dane osoby, na rzecz której wystawiany jest weksel, czas i miejsce wystawienia weksla oraz podpis wystawcy weksla.
Weksel trasowany
W przypadku weksli trasowanych, to sytuacja wygląda odwrotnie. Tworzy je nie dłużnik, a wierzyciel. Osoba lub firma, która ma spłacić weksel trasowany, musi się jedynie na nim podpisać, aby taki weksel był ważny. Weksle trasowane powinny zawierać przy tym następujące elementy: słowo weksel, polecenie zapłaty określonej należności, miejsce i czas płatności, dane osoby, której poleca się dokonanie płatności, czas i miejsce wystawienia weksla, podpis wystawcy weksla oraz jego dane osobowe.
Pominięcie któregokolwiek ze wskazanych powyżej składników, zarówno w przypadku weksla własnego, jak i trasowego, stanowić będzie o nieważności takiego weksla. Innymi słowy, brak któregokolwiek z wymienionych elementów, jak np. dane osoby, czy czas i miejsce wystawienia weksla, spowoduje, że taki dokument nie będzie mógł być w ogóle sklasyfikowany jako weksel. W takim przypadku nie będzie też rodził obowiązku jego zapłaty, nawet w sytuacji, w której pojawi się na nim podpis dłużnika. Nie będzie także uprawniał do skorzystania przez wierzyciela z odpowiednich udogodnień prawnych, umożliwiających szybszą drogę do dochodzenia swoich ewentualnych roszczeń.
Zabezpieczenie wekslowe – to warto pamiętać
Zabezpieczenie wekslowe to poważne zobowiązanie, które istnieje obok zobowiązania głównego – np. pożyczki. Ma charakter tzw. akcesoryjny, a więc pomocniczy względem zobowiązania podstawowego. Zabezpiecza ono jego spłatę w ten sposób, że wierzyciel może przedstawić oryginał weksla do zapłaty i domagać się uregulowania należności w nim opisanych, a wynikających ze zobowiązania pierwotnego, czyli np. wspomnianej wyżej pożyczki. Sporządzenie weksla nie wiąże się z żadnymi dodatkowymi opłatami, ale pozwala wierzycielowi na szybszą i prostszą drogą do egzekwowania swoich należności względem dłużnika. Stąd też jego stosowanie przez wierzycieli zyskuje coraz większą popularność.
W praktyce wygląda to w ten sposób, że jeżeli wierzyciel uzależnia zawarcie umowy od zabezpieczenia wekslowego, to wraz z tą umową sporządzany jest stosowny weksel, który ma za zadanie zabezpieczać ewentualne roszczenia z niej wynikające.
Zastosowanie zabezpieczenia wekslowego zazwyczaj jest daleko idącą korzyścią dla wierzyciela, ale już niekoniecznie dla dłużnika. W praktyce zdarzają się bowiem różnego rodzaju nadużycia. W celu zminimalizowania ryzyka, warto wraz z wekslem spisać dodatkową umowę wekslową (porozumienie wekslowe), które określi i doprecyzuje prawa oraz obowiązki obu stron. Niekiedy warto taki dokument zawrzeć także przy uczestnictwie świadków, którzy w razie ewentualnego sporu będą w stanie potwierdzić stan faktyczny i okoliczności jego zawarcia. W związku z powyższym zatem, potencjalny dłużnik powinien pamiętać nie tylko o dokładnym oraz wnikliwym zbadaniu warunków umowy głównej (np. kredytu, pożyczki, leasingu lub innej), ale także opisywanego zabezpieczenia wekslowego.
Spłata zobowiązania, a zabezpieczenie wekslowe
Co ważne warto także pamięć, że po spłacie zaciągniętego zobowiązania dłużnik powinien niezwłocznie i koniecznie wystąpić do wierzyciela o zwrot oryginału weksla. W przeciwnym wypadku może się zdarzyć, że nieuczciwy wierzyciel wystąpi z żądaniem ponownej spłaty zobowiązania, które w rzeczywistości zostało już wcześniej uregulowane. Dopóki istnieje weksel, dopóty istnieje zobowiązanie do jego zapłaty. W chwili odbioru od wierzyciela weksla, strony powinny na jego odwrocie pisemnie odnotować fakt jego spłaty i poświadczyć własnoręcznymi podpisami. Ewentualnie, po jego otrzymaniu dłużnik może taki weksel (oryginał) bezpowrotnie zniszczyć. Pozostawienie oryginału weksla u wierzyciel lub jakiejkolwiek innej osoby trzeciej w przypadku spłaty zobowiązania, które miał on zabezpieczać, może być niebezpieczne dla dłużnika. Stąd też dłużnik, dbając o swój interes, nie powinien nigdy zapomnieć o żądaniu zwrotu weksla po spłacie całości wierzytelności.
