Zachowek – co to jest? Co warto o nim wiedzieć?
Niemal każda pełnoletnia osoba może samodzielnie zdecydować, komu chce powierzyć majątek po swojej śmierci. Spisując testament może pominąć najbliższą rodzinę i przekazać spadek nawet osobom zupełnie obcym. Jednak niektórzy z bliskich są w pewnym zakresie chronieni i mają prawo do części majątku zmarłego. Czym zatem jest zachowek i komu przysługuje? Wyjaśniamy.
Czym jest zachowek?
Zachowek chroni interesy najbliższych członków rodziny zmarłego, którzy zostali pominięci w testamencie, ale nie zostali wydziedziczeni. Zazwyczaj zachowek to ułamek wartości majątku, który w wyniku dziedziczenia z mocy prawa przypadłby danej osobie. Warto pamiętać, że osoba zabezpieczona zachowkiem może otrzymać rekompensatę wyłącznie w formie gotówkowej. Nie przysługują jej żadne inne dobra zarówno w postaci nieruchomości jak i ruchomości.
Wiele osób błędnie interpretuje niewymienienie kogoś w testamencie jako równoznaczność z wydziedziczeniem danej osoby. Według prawa, taka sytuacja określana jest jako pominięcie. Tym samym nie pozbawia osób niewymienionych w testamencie możliwości ubiegania się o zachowek.
Komu przysługuje zachowek?
Jak już wcześniej zostało wspomniane zachowek należy się najbliższej rodzinie zmarłego. Dokładnie chodzi tutaj o:
– zstępnych zmarłego – czyli jego dzieci;
– małżonka;
– rodziców zmarłego – tylko w przypadku gdyby byli powołani do spadku z ustawy. W przypadku gdy zmarły pozostawił małżonka i dzieci lub tylko dzieci, wnuki, prawnuki, to rodzice nic nie dziedziczą.
Komu nie należy się zachowek?
W testamencie bądź poprzez rozdysponowanie majątkiem jeszcze za życia, z dziedziczenia bez powodu można wyłączyć rodzeństwo oraz dzieci rodzeństwa. Nawet w przypadku bezpotomnej śmierci spadkodawcy, gdy stają się oni spadkobiercami ustawowymi – zachowek im się nie należy. Poza tym przypadkiem, zachowek nie przysługuje również:
– osobom, które są wydziedziczone w testamencie;
– osobom, które zostaną sądownie uznane za niegodne dziedziczenia;
– tym, którzy zrzekli się dziedziczenia bądź odrzucili spadek;
– małżonkowi wyłączonemu z dziedziczenia, tj. takiemu, który był ze zmarłym np. w separacji bądź przeciw któremu zmarły wystąpił przed śmiercią z uzasadnionym wnioskiem o orzeczenie rozwodu lub separacji z winy współmałżonka.
Wysokość zachowku
Istotną kwestią podczas ustalania wysokości zachowku, jest określenie wartości całego majątku spadkodawcy. W jego skład wchodzi nie tylko to co zmarły pozostawił w chwili śmierci, ale również darowizny – także te poczynione na rzecz osób obcych.
Wysokość zachowku zależy od wartości części majątku, która należałaby się danej osobie w razie ustawowego dziedziczenia. Najczęściej wynosi on połowę kwoty, którą dostaliby w drodze dziedziczenia. Jednak w przypadku dzieci, wnuków, prawnuków, rodziców i małżonka, którzy otrzymaliby spadek ustawowy, a są trwale niezdolni do pracy, wtedy należy im się 2/3 tego co otrzymaliby w drodze dziedziczenia ustawowego.
Podczas wyliczania wysokości udziałów, sąd musi wziąć pod uwagę wszystkich ustawowych spadkobierców. Również tych uznanych przez są za niegodnych, a także tych którzy odrzucili spadek. Nie uwzględnia się osób, które zrzekły się dziedziczenia bądź zostały przez spadkodawcę wydziedziczone.
